Zomerverjaardag

Hier Salzwedel, hier Jan Bloemendaal.

Hoe lang is het geleden dat ik iets op het internet plaatste in Waarbenjij.nu?

Ich weiss es nicht. Er was ook geen reden toe. Ik leef mijn leven hier en er gebeurt weinig spectaculairs. Geen scheldende buurvrouw meer zoals in mijn flat, maar hier een tienjarig buurmeisje dat me op haar verjaardag uitnodigt en me bij haar nest jonge katjes roept. Hier een buurman aan de andere kant die orgelconcerten geeft zowel in Melbourne, Wladiwostok als Windhoek en met wie ik gezamenlijk de krant, de “Salzwedeler Volksstimme”, lees.
Ik geniet ervan midden in de natuur te wonen, midden in de stad. Ik geniet van de weinige hektiek die hier voorkomt. Ik geniet van de gemoedelijkheid van de mensen hier die erg veel lijkt op de levensstijl in de Achterhoek voordat we daar verhollandsten.

In februari was ik voor het laatst in Nederland Ik had Bredevoort als domicilie gekozen. Wat was het er vol en druk en dan was ik nog niet eens in de Randstad of in Brabant. Nergens kan je, ook in de rustige Achterhoek niet, de bebouwing ontwijken, of je moet je al begeven naar een beschermd natuurgebied.

Eindelijk is nu de lange winter voorbij, een winter die duurde tot ver in april. De in maart gekochte pootaardappels konden niet eerder de grond in dan 10 april. Toen pas was de bodem bewerkbaar. De aardappelen groeien de laatste dagen als kool. De kippen maken het ook goed. Vorig jaar augustus heb ik bij mijn bezoek aan Nederland enige krielkippen aangeschaft, drie hennen en een haan. In het begin kon ik nog enkele eitjes rapen, maar midden september was dat ook voorbij. Bij het opruimen van het achterhuis vond ik zo af en toe nog een ei, maar dat had er dan soms al twee maand gelegen en was daardoor niet meer eetbaar. Maar begin februari kwam de leg weer op gang, om prompt weer op te houden toen in maart de winter opnieuw inviel. Inmiddels heb ik me ook drie Duitse hennen aangeschaft van hetzelfde ras, dat oorspronkelijk uit Nederland komt, Welsumers. Het is in het begin van de 20ste eeuw ontwikkeld in het dorpje Welsum in de buurt van Zwolle. Het zijn makke aktieve dieren, die voor krielkippen mooie grote eieren leggen. Van de week is er een hen broeds geworden, die ik op tien eieren heb gezet, maar dan wel van New Hampsires, een ras dat oorspronkelijk uit Amerika komt en dezelfde eigenschappen schijnt te bezitten als de Welsumers. Ik heb er echter weinig vertrouwen in dat het broedsel uit zal komen, omdat er regelmatig eieren naast de kloek liggen. We wachten af. Ik heb me van de winter een broedmachine aangeschaft, maar die kan ik tot heden toe nog niet gebruiken omdat ik te veel op reis ga en dan de eieren niet verzorgen kan.
Aan het begin van deze maand was ik zeven dagen in Istanboel. ‘k Heb gemerkt dat daar de middeleeuwen nu eindelijk voorbij zijn al blijft men nog wel grotendeels geknecht door de islamitische levensbeschouwing. Je kan daar nog groepen tegenkomen die op het gebedsuur de straat benutten door de matjes uit te spreiden en dwars over de weg in lange rijen de straat blokkeren. Natuurlijk niet de uit twaalf banen bestaande verkeersweg die voor ons hotel langs liep. De luchtvervuiling in de stad is gigantisch, maar je went er snel aan. Toen we na een bootreis van twee uur een eilandje aandeden was het echt een gewaarwording frusse lucht te kunnen opsnuiven.
Er zijn mooie dingen te zien in Istanboel. Zo maakte de Haya Sofia een overweldigende indruk, ook al hebben de moslims deze zesde eeuwse kerk dan gedegradeerd tot een moskee. Het eten in ons hotel was slecht. Hoewel de Turkse keuken een prima keuken is, werd er in ons hotel een poging gedaan internationaal te koken en dat lukte niet echt. Zout en kruiden moest je zelf toevoegen, maar zeg bij onbekende kruiden eens hoe ze het eten lekkerder kunnen maken.
Heb ik in Nederland weleens de mening horen verkondigen, dat de Turkse gastarbeiders gerekend mogen worden tot het Staphorst van Turkije te behoren, hier in Istanboel lijk ik dat gezegde toch te moeten nuanceren; vele ook jonge vrouwen lopen rond met door een hoofdoekje bedekte haren. De echte Turkse broek voor mannen, waarbij het kruis tussen de kniën hangt om ruimte te scheppen aan Mohammed als hij weder geboren wordt bij een man, kwam ik niet meer tegen.

Als ik dit verhaaltje zo op pinksterzondag zit te schrijven, schakel ik voor een korte pauze de televisie in en ik zie het programma Boeken van de VPRO. Ik hoor Carolijn Visser, een door mij graag gelezen reisschrijfster, de plaats Tres Arroyos in Argentinië noemen. Dat interesseert me, daar ben ik ook geweest. Maar totaal geboeid raak ik als zij begint te vertellen over personen die ik daar ook gesproken heb. Ze praat over de consul, Ida van Mastrigt, die voor mij tolkte, toen ik daar door een Argentijns radiostation geinterviewd werd over mijn reis van Canada naar Vuurland. Ik hoor Carolijn praten over de vader van Ida, Rinus, die ik ook ken. Carolijn zal hem wel niet meer gesproken hebben. Aan te nemen is, dat hij reeds van ouderdom is overleden. Ik woonde in 1988 enige weken bij hem in huis. Ik hoor Carolijn praten over de familie Prinsen en ik erger me aan de nonchalance van haar en Wim Brands waaraan zij lijden als het gaat om de benadering van de topografie buiten de Randstad. Wim meent dat de familie Prinsen gelinkt kan worden aan de plaats Aalst. Carolien verbetert hem door de plaats Aalte te noemen. Bedoeld is Aalten. Evenals in Tres Arroyos ken ik de familie Prinsen in Aalten. In Tres Arroyos interviewde ik het al op leeftijd zijnde echtpaar Prinsen dat in de vijftiger jaren geëmigreerd was naar Argentinië. Hun emigratie leek me niet erg succesvol. Hij emigreerde als koster van de gereformeerde kerk in Tres Arroyos en was toendertijd al gepensioneerd. Hij vertelde mij dat door de geweldige inflatie die in de tachtiger jaren in Argentinïe heerste (soms meer dan 20% per maand) zijn pensioen al minder bedroeg dan de maandelijkse huur.
Toen ik hem probeerde aan de praat te krijgen over politieke zaken in Argentinië, schoof hij de microfoon aan de kant; daarover wilde hij zo kort na de dictatuur alleen praten zonder microfoon. Tragisch vond ik het te horen dat hij geëmigreerd was voor de toekomst van de kinderen, terwijl op volwassen leeftijd vijf van de acht kinderen terug waren gegaan naar Nederland.

Toen ik in 1993 mijn boekenzaak in Bredevoort Boekenstad had geopend, kwam ik eens met een klant aan de praat, die mij vertelde in Argentinië geboren te zijn. Hij had gehoord dat ik ook in Tres Arroyos zijn ouders geïnterviewd had. Hij nodigde mij uit om bij zijn gezin te komen tafelen, op zijn Argentijns natuurlijk. Dat is inmiddels ook al weer bijna twintig jaar geleden.

Carolijn Visser sprak over het toeval dat zij in contact was gekomen met de consul in Tres Arroyos, een toeval dat meestal een grote rol speelde bij de tot standkoming van haar boeken. Ten aanzien van Tres Arroyos speelde het toeval voor mij ook een grote en beslissende rol. Ik werd in Tres Arroyos opnieuw geconfronteerd door een film te bekijken bij de familie Prinsen, met het bestaan van de heer Voskuil, die ik geïnterviewd had in Oostburg in Wisconsin in de Verenigde Staten. Na het interview gaf de heer Voskuil mij een dik boek, een dissertatie uit 1928 van Jacob van Hinte, getiteld “De Geschiedenis van de Nederlanders in Amerika”. Stom verbaasd was ik dat ik in de bibliografie de naam van een emigrant Bloemendaal tegenkwam. Zo mogelijk nog verbaasder werd ik toen ik las dat deze Bloemendaal in Vorden geboren was, dat ook mijn geboorteplaats is.
Omdat mijn vader nooit iets vertelde over zijn vader, die hij nauwelijks gekend had, was ik altijd nieuwsgierig geweest naar mijn afkomst. Ik moest daar meer van weten en zo fietste ik toen door naar Salt Lake City, waar ik me zes weken zo ongeveer opsloot in de archieven van de Mormomen.
Ook bij het in kontakt komen met de heer Voskuil, had het toeval een wel heel bijzondere rol gespeeld. Toen ik het plan bekend had gemaakt van Canada naar Argentinië te fietsen, deed Omroep Gelderland een oproep aan mensen die familie of kennissen hadden op de route die ik zo ongeveer zou afleggen, zich te melden. Onder de vele reacties was er ook één van een “zeer belangrijk man”, althans dat zei hij zelf. Ik zal zijn naam hier niet noemen. Hij was destijds lid van de Provinciale Staten. We zaten een halve dag te bomen over de stamboom die hij voor mij uitgerold had op tafel. Hij vroeg mij naar Oostburg in Wisconsin te gaan om daar contact te leggen met een onbekende tak van zijn familie. Een tak, die hij nog niet had vast kunnen leggen in zijn stamboom. Zo gezegd, zo gedaaan. In Oostburg kreeg ik contact met deze familie en werd door een lid verwezen naar tante Marie in het dorp die ongetwijfeld belangstelling zou hebben voor mijn verhaal. Wie schetst mijn teleurstelling dat ik bij bezoek aan tante Marie precies dezelfde stamboom op behangselpapier zag liggen waarover ik me ook al in Nederland gebogen had. Van de heldenrol te spelen dat ik een onbekende tak had ontdekt van deze familie bleef niks over. Boos voor de gek gehouden te zijn, vertrok ik zo gauw mogelijk uit deze familie. Ondertussen had ik wel contact gekregen met de journaliste van het plaatselijke sufferdje en haar had ik gevraagd of er in deze kolonie die gesticht was door Achterhoekers en mensen uit Zeeuws Vlaanderen, nog mensen bestonden die zich na twee à drie generaties in het Achterhoeks wisten uit te drukken. Zij bracht mij toen in contact met de drie en zeventigjarige Anton Voskuil, die als hobby had het onderhouden van het dialect waarmee zijn grootouders naar Amerika waren gekomen.

Het ongelofelijk van dit verhaal is dat ik naar Oostburg kwam om een verloren tak te ontdekken van een niet nader te noemen Achterhoekse familie, deze tak al lang ontdekt bleek te zijn, maar dat ik wel een onbekende tak van mijn eigen familie ontdekte, niet van een onbekende tak van de lezer, de buurman of een vroegere onderwijzer, nee van mijn eigen familie.

En ondertussen vergeet ik helemaal het doel van dit geschrijfsel.

Zoals velen wel weten heb ik vorig jaar een ieder uitgenodigd voor een feestje ter gelegenheid van de inwijding van mijn pas betrokken huis.
Met zo’n vijfendertig mensen zaten we op een zaterdagavond in juli heel gezellig te grillen op de binnenplaats van mijn huis.
Dit gebeuren is mij zo goed bevallen dat ik het dit jaar wil herhalen. Mijn huis opnieuw inwijden gaat natuurlijk niet meer. Dus ik heb een andere reden tot dit grandioze feest aangewend voor de viering. Ik noem het mijn zomerverjaardag.
Een enkeling weet misschien wel dat ik op 29 december geboren ben. Op die dag kan je niks vieren. Iedereen zit nog vol van kerstmis of is zich al weer aan het voorbereiden voor de komende jaarwisseling.
Wat nu, 29 juni valt dit jaar op een zaterdag en is precies een halfjaar voor, respectievelijk na mijn verjaardag, een uitstekende dag om het mijn zomerverjaardag te noemen en om die gebeurtenis uitbundig te vieren.
Ik nodig al mijn bekende lezers daartoe uit. Iedereen kan blijven slapen. Het gemakkelijkste is dat als je zelf slaapzak en eventueel een luchtmatras meebrengt. Ik vraag je wel even te melden dat je de uitnodiging aanvaardt. Je kan dat doen middels een reactie onderaan deze pagina.

We beginnen zaterdagavond om zes uur en gaan door tot we naar bed gaan.